DEnker der Nederlanden 2025-2027
DAVID VAN REYBROUCK
Per 1 april 2025 is de Belgische schrijver, denker en historicus David Van Reybrouck aangesteld als Denker der Nederlanden. Hij zal de komende twee jaar inzetten op wat hij 'vérdenken' noemt. Naar aanleiding van zijn denkerschap schreef hij de publicatie De wereld en de aarde. Hoe houden we het veilig.
Van Reybrouck treedt in het voetspoor van Marjan Slob. Eerdere Denkers waren Hans Achterhuis, René Gude, Marli Huijer, René ten Bos, Daan Rovers en Paul van Tongeren.
‘Denker der Nederlanden’ is de nieuwe naam voor de Denker des Vaderlands, net zoals ook de Dichter en de Componist des Vaderlands voortaan ‘der Nederlanden’ worden genoemd.
WAT DOET DE DENKER DER NEDERLANDEN?
Het denkerschap kent geen officiële taakomschrijving, de opdracht mag naar eigen goeddunken ingevuld worden. Toch hebben alle Denkers tot nu toe iets gemeen. Zij bezitten allen de kwaliteit om op een doorvoelde en doordachte manier het nieuws in een groter verband te plaatsen. Zo verdiepen zij het publieke debat en maken zij de filosofie aantrekkelijk voor een breed publiek.
De Denker der Nederlanden is een onbezoldigde functie; de desbetreffende denkers zijn voor hun inkomsten (mede) afhankelijk van honoraria voor hun optredens.
“Uiteraard voelde ik mij bijzonder verheugd en vereerd toen ik enkele maanden geleden gepolst werd voor het denkerschap. Het is een unieke functie die door mijn voorgangers indrukwekkend werd ingevuld. In deze woelige tijden is het meer dan ooit noodzakelijk om uit te zoomen en goed na te denken over wat er op het spel staat.”
DE BENOEMING
De eretitel Denker der Nederlanden is een initiatief van Stichting Maand van de Filosofie en wordt sinds 2011 elke twee jaar aan een gerenommeerd denker verleend.
Voorzitter Marli Huijer licht toe:
“De benoeming van de nieuwe Denker der Nederlanden is het resultaat van een zorgvuldig proces, waarin wij hebben gekeken naar de bijdragen van verschillende filosofen aan het publieke debat. Uit een lijst van belangwekkende filosofen, opgesteld door een divers comité van experts uit het filosofisch veld, is het bestuur tot de keuze gekomen om David Van Reybrouck te benoemen. Zijn onmiskenbare inspanningen rondom actuele thema’s en zijn verreikende maatschappelijke betrokkenheid waren doorslaggevend. Wij zijn ervan overtuigd dat hij met zijn werk een waardevolle bijdrage zal leveren aan de filosofische reflectie op de uitdagingen van onze tijd.”
Foto © Frank Ruiter
David Van Reybrouck
David Van Reybrouck (Brugge, 1971) studeerde archeologie in Leuven met filosofie als nevenstudie. Hij behaalde een M.Phil in Cambridge, promoveerde in Leiden en ontving een eredoctoraat van de Université Saint Louis in Brussel. Aan het Hannah Arendt Center for Politics and Humanities van Bard College, New York was hij in 2021 uitgenodigd als Distinguished Visiting Fellow. In 2024 was hij aangesteld als Arne Næss Professor aan de Universiteit van Oslo, vernoemd naar Noorwegens invloedrijkste filosoof uit de twintigste eeuw.
Van Reybrouck verwierf internationale bekendheid met zijn lijvige boeken over koloniale geschiedenis (Congo en Revolusi) en zijn essays over democratische vernieuwing (Pleidooi voor populisme en Tegen verkiezingen). Zijn theatermonologen Missie en Para zoomden in op de morele ambivalenties van menselijk handelen. Met Odesbezong hij het leven, met Rain Requiem richtte hij een monument op voor de slachtoffers van klimaatrampen.
Essays van zijn hand verschenen in The Guardian, Politico, Der Spiegel, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Le Monde, Libération, Mediapart, La Repubblica, De Standaard, De Morgen, Knack, NRC Handelsblad, De Volkskrant, De Correspondent, De Groene Amsterdammer en Vrij Nederland.
Vérdenken
Van Reybrouck is een pleitbezorger van wat hij vérdenken noemt. “In het Nederlands hebben we de woorden verspringen en vérspringen, maar merkwaardig genoeg enkel verdenken en niet “vérdenken”--terwijl we dat laatste juist zo nodig hebben. Vérdenken is naar het heden kijken vanuit de verre toekomst en vanuit het verre verleden. Waar komen we vandaan en waar willen we heen? Het is ook vérdenken in de ruimte - voorbij geografische grenzen of sociale bubbels. Denken is meer dan filosofie en filosofie is meer dan westerse filosofie.
Om de grilligheid van deze tijd het hoofd te bieden hebben we alle wijsheid nodig die de mensheid ooit heeft voortgebracht: niet-westerse wijsbegeertes, maar ook spirituele, literaire en artistieke tradities, naast wetenschappelijke, collectieve en praktische vormen van denken. Er valt kennelijk zelfs een en ander te leren uit de leefomgeving: zie de vele technologische ontwikkelingen die zich nu al baseren op de intelligentie van de natuur.”
publicatie
De publicatie De wereld en de aarde. Hoe houden we het veilig? van David Van Reybrouck is verschenen bij uitgeverij De Bezige Bij.
→ Bestel De wereld en de aarde
DE SPELD
De Denker der Nederlanden ontvangt bij de inauguratie De Speld. De Speld is gemaakt door kunstenaar Cindy Moorman.
-
2023-2025: Marjan Slob verkende, verdedigde en zo mogelijk vergrootte de vrije denkruimte met het motto 'ruim denken'. Ze waarschuwde voor het te zekere weten. → meer informatie
2021-2023: Paul van Tongeren vat zijn taak op als ‘nadenken: afstand nemen en met behulp van voor-denkers aandacht vragen voor wat vanzelfsprekend lijkt maar het niet is’. → meer informatie
2019-2021: Daan Roovers stelt vooral het 'publiek denken' centraal; hardop, interactief en met het oog op onze gezamenlijkheid. → meer informatie
2017-2019: René ten Bos zag het als taak van de filosoof om niet met de ‘morele hakbijl’ klaar te staan, maar juist ‘om met paradoxen om te gaan’. → meer informatie
2015-2017: Marli Huijer sloeg als ‘tussendenker’ weer een andere richting in; denken te midden van mensen, weten waar mensen over praten, voor welke vragen we staan. → meer informatie
2013-2015: René Gude richtte zich op constructief ‘meedenken’. → meer informatie
2011-2013: Hans Achterhuis, de eerste Denker der Nederlanden, vervulde de functie als kritisch ‘tegendenker’. → meer informatie
PUBLICATIES BIJ HET DENKERSCHAP
Meer informatie op www.denkerdernederlanden.nl.
